

Taassup ne demektir? Salâbet-i diniye ile taassubu birbirinden ayıran hususlar nelerdir?

Arapça bir kelime olan taassup, işin önünü arkasını hesap etmeden sadece kendi anlayış ve kendi beğenisine göre meseleleri değerlendirme, akla uymayan ve dinin ruhuna ters düşen hususlarda bile inat ve temerrüt içinde bulunma ve Türkçemizde “dediğim dedik” sözüyle ifade edebileceğimiz tavır ve davranışlar sergileme demektir. Resûl-i Ekrem Efendimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem) bazı hadis-i şeriflerde bu tutumu, lügat itibarıyla “sinirlilik” mânâsına gelen “asabiyye” sözcüğüyle ifade etmiştir. (Bkz.: Ebû Dâvud, edeb 111; İbn Mâce, fiten 7) Çünkü taassup, tamamen sinir ve hisler üzerine kurulan bir davranış şeklidir, dem ve damara dayanan, cismaniyet ve hayvaniyetten beslenen bir his ve duyuşun dışarıya vurmasıdır. “Tefe’ul” babından gelen bu kelime, türediği kip itibarıyla da tekellüf mânâsı ihtiva etmektedir. Bu yönüyle o, bir mevzuda ifrat derecede haksız yere inatta bulunma, ayak diretme, kendisi dışındakileri hiç sayarak kendi bildiğine gitme, mubsarât ve mesmûât âlemini görmezden ve duymazdan gelerek her şeyi kendi nefsine bağlama gibi mânâlara gelmektedir. Görüldüğü gibi taassup; mantık ve muhakemeden uzak, ihsas ve ihtisastan mahrum bir davranıştır. Bundan dolayıdır ki, mutaassıp birinin düşünce ve muhakemeyle hareket etmesi mümkün olmadığı gibi, vicdan mekanizmasının bir iç duyuşu olan ihtisaslara açılması da mümkün değildir. Türkçemizde, -nüansları bulunmakla beraber- taassup kelimesi yerine yobazlık, bağnazlık ve fanatizm kelimeleri de kullanılmaktadır.

Ehl-i inkâr ve ehl-i ilhad öteden beri inananlara karşı hep taassup göstere gelmişlerdir. Mesela Asr-ı Saadet’teki kâfir ve münafıklar İslâm’a ve Müslümanlara karşı taassup göstermişler; göstermiş ve yıldızların kaldırım taşı gibi ayaklarının altına serildiği Kâinatın İftihar Tablosu’na karşı dahi körler ve sağırlar gibi davranmışlardır. Oysaki O Ferîd-i Kevn u Mekân’a (aleyhi milyon milyon essalâtü vesselâm) doğru baksalardı, doğru bakanların gördüğünü onlar da görecek; O’nun lâl u güher sözlerine azıcık kulak verselerdi, doğru duyanların duyduğunu onlar da duyacaktı. Evet, münkir ve mülhidler, O’nun (aleyhissalâtü vesselâm)tebliğ ettiği hakikatler karşısında az bir teemmül ve tedebbürde bulunsalardı, doğru görecek, doğruyu anlayacak ve o dosdoğru yola tâbi olacaklardı. Fakat ne yazık ki, taassup, garaz, kin ve nefret onların gözünü kör etti, bütün güzelliklerin üstünü örttü ve onları inkâra sürükledi.

Zaten kibir, zulüm, bakış zaviyesini ayarlayamamanın yanında imana girmeye mâni olan veya insanın, iman dairesinden çıkmasına sebep olan faktörlerden biri de, doğru olup olmadığını değerlendirmeksizin körü körüne ataları taklit etmedir ki, esasında böyle kör bir taklit, taassubun farklı bir şeklidir. Nitekim cahiliye dönemi insanları sırf atalarından tevarüs ettikleri cahiliye argümanlarıyla İslâm’a karşı çıkmışlardı. Hudeybiye Musalahası öncesinde Medine’den ayrılarak Kâbe’yi tavaf etmeye gelen mü’minleri engellemeleri de yine aynı taassubun neticesiydi. Kur’ân-ı Kerim, onların bu tutumlarını, hamiyet-i cahiliye olarak isimlendirmiştir. Onlar, kendi âdetlerinin delinmemesi, o güne kadar uygulaya geldikleri teamüllerde kırılmalar olmaması ve diğer Arap kabilelerine karşı gururlarının zedelenmemesi uğruna böyle bir taassup yoluna girmiş ve Müslümanların Mekke’ye girmesine engel olmuşlardı.

Aslında buna benzer hâdiseler yer yer günümüz dünyasında da yaşanmaktadır. Mesela siz, dininize, semavî değerlerinize ait hususiyetlerle kendinizi ifade etmek istediğinizde, bazıları hemen harekete geçer ve anlam veremediğiniz bir sertlik ve huşunetle sizi engellemeye çalışırlar. Hatta siz devletinizi, yeryüzünde muvazene unsuru olabilecek bir konuma ulaştırma adına plan ve projeler ortaya koysanız; ülkenizi, dünyanın en itibarlı, en müreffeh, en güçlü bir ülkesi durumuna getirme adına didinip dursanız; buna rağmen bir kısım insanlar, o güne kadar alışa geldikleri âdetlerine dokunduğunuzdan dolayı size engel olmaya çalışacak ve hakkınızda şöyle diyecektir: “Bunlar iktisadî faikiyet, ekonomik refah veya bu milleti zirveye taşıma bahanesiyle esasında bizim değerlerimize zarar vermek istiyorlar.” Siz onların Marksist, Leninist, Stalinist vs. telakkilerine hiçbir şey demeseniz, onların ikonlarına ilişmeseniz dahi, sizin anlayış ve mülahazalarınız toplum tarafından kabul gördüğünden, onlar kendilerini ihmale uğramış hissedecek ve sizin ortaya koyduğunuz bu faaliyetlerle kastî olarak onları ve onların benimsedikleri değerleri unutturduğunuzu düşüneceklerdir. Dahası, muhalfarz, siz bir merdiven bulup doğrudan doğruya Cennet’e ulaştıracak yollar açsanız; bir kısım insanlar yine de “Onlar bunu yapmakla bize ideolojimizi unutturmaya çalışıyorlar.” diyeceklerdir. İşte bu tavır ve davranışlar hamiyet-i cahiliyeden beslenen bir taassubun neticesidir.

Böyle bir cahiliye âdeti sizin ülkenizde olabileceği gibi, çevrenizdeki diğer ülkelerde de olabilir. Hatta denilebilir ki, taassubun belli bir yeri ve yurdu yoktur. Bu mezmum vasıf, değişik anlayış ve düşüncelere sahip her türlü insana sirayet edebilir. Hatta bazen dindar görünümlü insanlarda bile böyle bir taassubun tesiri görülebilir. Öyle ki, bazıları Allah rızası için değil de, sırf sahip oldukları iptidaî bilgilerin doğruluğundan hareket ederek her şeyi kendi dar görüş ve dar düşünceleri zaviyesinden ele alıp değerlendirir; dolayısıyla teferruata ait çok meselelerde katı, müsamahasız ve hoşgörüsüz bir tutum sergileyebilirler.

Günümüzde, güya din adına, canlı bomba olmak suretiyle işlenen cinayetler de -şayet bu işin görünür failleri, birileri tarafından ilaçlarla veya illüzyonla uyutulmuyor, beyinleri kontrol altına alınmıyor, iradeleri felç edilmiyor ve robotlaştırılmıyorlarsa- böyle kör bir taassubun sonucudur. Evet, bu öyle bir marazdır ki, insanlar, hak zannettikleri bir meseleyi ikame etmek için farkına varmaksızın kendi manevî hayatlarını mahvediyorlar. Zira bellerine bağladıkları bombalarla intihar edip çoluk çocuk, yaşlı, kadın demeden masum insanların canına kıyan kişiler, yaptıkları bu amelle, Cennet’e değil, Cehennem’e kesb-i istihkak ederler. Bir insanın, Cennet yolunda yürüyebilecek ve başkalarını da Cennet yoluna yönlendirebilecekken gidip Cehennem’e yuvarlanması ne acı ve ne hazin bir âkıbettir!

Aslında mü’minde taassup olmamalıdır. Çünkü mü’min hakperesttir. Onun vazifesi hakkı tutup kaldırmaktır. Bu açıdan hakka gönül vermiş bir insanın hakka karşı çıkması, hakkın karşısında ayak diretmesi, onu görmezlikten gelmesi düşünülemez. Aksi takdirde o, hakka karşı saygısızlık yapmış olur. Bu yüzden mü’minde taassup değil, salâbet-i diniye olmalıdır.

Salâbet, bir mevzuda pek ve sağlam olma, ayağını yere sağlam basma ve böylece kavlî, fiilî ve hâlî olarak kaymama kararlılığı içinde bulunma demektir. Sertlik, katılık ve müsamahasızlık ise salâbet-i diniye demek değildir. Salâbet-i diniye; şartlar ve hâdiseler ne kadar değişirse değişsin, bir insanın İslâm’ın vaz’ ettiği bütün hükümleri yaşama mevzuunda tam bir kararlılık ve samimiyet ortaya koyması demektir. Başka bir ifadeyle o; âlem değişse, herkes başkalaşsa, kitleler dünyanın cazibedar güzelliklerine kapılıp gitse bile, insanın bütün tavır ve davranışlarında Allah’ın rızasını takip etmesi, dinin hiçbir emrinde gevşeklik göstermemesi ve her şeye rağmen, her türlü şartta kendi olarak kalma mevzuunda kararlı durmasının ad ve unvanıdır.

Salâbet-i diniye çizgisine erişebilmek için mü’minin, taklidî imandan tahkikî imana ulaşmaya çalışması, sonra da iman hakikatleri mevzuunda sürekli derinleşme peşinde koşması ve ele aldığı her meseleyi akl-ı selim ve muhakemeden geçirerek ilim blokajı üzerine oturtması gerekir. İşte böyle bir mârifet yolcusu karşılaştığı her hâdisede Allah’a dayanır, takvaya sarılır, sebeplere riayet eder, her adımını temkinle atar, oyuna gelmez ve asla hisleriyle hareket etmez. Zira onun ruhunda oluşturduğu marifet, muhabbet ve aşk u iştiyak peteği her konuda ona yol gösterir. Bu açıdan taassup daha ziyade, mukallitlerin ve kulaktan dolma bilgilerle hayatını idare eden insanların tavır ve davranışlarında kendini gösterir. Evet, bir müminin taassuba düşmeden salâbet-i diniye çizgisinde hayatını sürdürebilmesi için, öncelikle Kur’an ve Sünnet’teki temel esasları çok iyi bilip hazmetmesi, sonra da sahip olduğu malumatı bu iki kutsî kaynakla test etmesi, Kitap ve Sünnet’ten anladıklarını da selef-i salihînin safiyâne içtihat ve istinbatlarına vurması, farklı bir tabirle bugüne kadar gelen fuhûl-i ulemanın manevî icma olarak isimlendirebileceğimiz ortak mütalâalarını nazar-ı itibara alması gerekir. Bütün bunları sağladıktan sonra da o, ellerini yüce dergâha açıp:

رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةًRabbimiz, bizi hidayete erdirdikten sonra kalblerimizi zeyğe uğratıp kaydırma ve nezd-i ulûhiyetinden bizlere hususî rahmette bulun. (Âl-i İmrân Sûresi, 3/8)

duasıyla her türlü tercih ve kararında Cenâb-ı Hakk’a sığınmalıdır.

Taassup ne kadar mezmum bir sıfatsa, dinde salâbet göstermek de o kadar memduhtur. Çünkü salâbet, dini yaşama mevzuunda kırılmama, çatlamama, sarsılmama, devrilmeme ve âdeta bir abide gibi dimdik yerinde durma demektir. Esasında taassup sahibi bir insanın salâbet-i diniyede olduğu gibi kararlılık sergilemesi, bulunduğu yerde sabitkadem kalabilmesi çok zordur. Zira o, mantık ve muhakeme ışığında değil, hislerinin güdümünde hareket etmektedir. Dolayısıyla bugün bir ideoloji uğruna taassup izhar edenler, başka bir gün başka bir ideoloji uğruna taassuba girebilirler. Mesela bakarsınız onlar bir dönem, cismaniyet ve hayvaniyeti her şey gören bir ideolojinin mutaassıp birer mümessili olmuş, başka bir dönem ise spiritüalizmin tesirinde kalarak onun propagandasını yapmaya başlamışlardır. Fakat Asr-ı Saadet’teki bir mü’min temel değerler itibarıyla nerede duruyorsa, ondan dört asır sonra gelen bir mü’min de, on dört asır sonra gelen bir mümin de aynı konumu muhafaza eder.

Zaman ve şartların ortaya koyduğu ihtiyaçlara göre istinbat ve içtihatlarda bulunmaya gelince, o, ayrı bir meseledir ve salâbet-i diniyeye aykırı değildir. Zaten bizzat Kur’ân-ı Kerim, ehl-i ilmin, istinbatta bulunduğunu haber vermiştir. (Bkz. Nisâ Sûresi, 4/83) Dolayısıyla Kur’ân ve Sünnet’i referans alarak, selef-i salihînin kullandığı yol ve metodu kullanarak zamanın ve şartların getirdiği boşlukların doldurulması tekâmüle doğru bir gelişmenin göstergesidir. Hiç şüphesiz böyle bir gelişme de başkalaşma, kendini beğendirme adına fantezilere girme, makul olup olmadığına bakmadan bir mesele üzerinde taassup gösterme gibi hususlardan tamamen farklıdır; o, sınırlı nasslarla sınırsızlığa ulaşmanın, İslâm’ın evrensellik ve kuşatıcılığının bir ifadesidir.



Akl-ı selimi felce uğratan içtimaî bir hastalık: Taassup



Bir âyet veya sûre nazil olur olmaz, sahabe-i kiram efendilerimizin onu hemen hayatlarına tatbik ettiklerini görüyoruz. Biz ise bilip öğrendiğimiz hususlarda aynı tavrı ortaya koyamıyoruz. Bildiklerimizi amele dökemeyişimizin sebepleri nelerdir, bilginin amele dönüşmesi nasıl sağlanabilir?

Bilginin amele dönüştürülebilmesi için, öncelikle bu bilginin, düz ve sathî bir malumat konumundan çıkarılıp; “bir meseleyi mahiyet-i nefs’ül- emriyesiyle bilme, şuur ve sistemli düşünce ile o meseleyi kavrama” manasında ilme dönüştürülmesi gerekir. Aksine sahip olduğumuz bilgiler sadece yüzeysel malumat ise, böyle bir bilgi kalbe nüfuz etmediğinden, o, herhangi bir kıpırdanma ve harekete sebebiyet vermez. Bu itibarla, bilginin amele dönüşmesi için ilk olarak yapılması gereken, doyma bilmeyen bir arzu ve iştiyakla hakiki ilme ve oradan da yakîne ulaşmaya çalışmaktır. Zira Cenâb-ı Hak, Tâhâ Suresi’nde Resûl-i Ekrem Efendimiz’e (sallallâhu aleyhi ve sellem) hitaben şöyle buyuruyor:

وَقُلْ رَبِّ زِدْنِي عِلْمًاDe ki; Rabbim, ilmimi artır benim. (Tâhâ Suresi, 20/114)

O halde her birimiz, ilim talebi adına, peygamberâne bir iştiyakla “hel min mezid” mülahazasına bağlanmalı, hiçbir zaman sahip olduklarımızı yeterli görmemeli, “Acaba bunun ötesinde, arka planında daha başka bir şey var mı?” demeli ve sürekli derinleşme peşinde koşmalıyız. Mesela bize mutlak manada Kur’an-ı Kerim okumamız emredilmiştir. Ancak biz hafız olsak, Kur’an’ı baştan sona ezberlemiş bulunsak dahi, onu anlama ve onda derinleşme hedefine bağlı bir okuma gayreti içinde olmadığımız takdirde, Kur’an’ın hazineleri bize kapanır, cihanları aydınlatan o ışık kaynağından istifade edemeyiz. Zira im’an-ı nazarla, üzerine yoğunlaşarak gerçekleştirilen bir okuma gayretinin insanın gönlüne ifade ve ifaza edeceği öyle manalar vardır ki, onun başka bir yolla elde edilebilmesi mümkün değildir.

Bilginin ilme dönüştürülmesi diyebileceğimiz ilk safhadan sonra ise şu hususların göz önünde bulundurulması gerekir: Siz, nazarî planda muhteşem bir ilmî derinliğe ulaşabilir, oradan ilme’l-yakîn mertebesine ve hatta ayne’l-yakîn ufkuna vasıl olabilirsiniz. Fakat ilmî planda böyle bir ufku yakaladıktan sonra şayet bu malumatınızı amele çevirmezseniz, esmâ, sıfât ve şuunâtıyla ulûhiyet hakikatini dosdoğru bilemez ve Allah kapısının sadık bir bendesi olamazsınız. Ayrıca “Kim bildiğiyle amel ederse, Allah ona bilmediklerinin ilmini de ihsan eder.” hadisiyle müjdelenen ilimlerin mirasına nail olmanın yolu da kişinin ilmiyle amel etmesidir. O halde, Cenâb-ı Hak sizi ilimde belli bir noktaya ulaştırmışsa, siz de sahip olduğunuz ilmin şükrü olarak, farklılık mülahazasına girmeden bu farklılığın hakkını vermeye çalışmalısınız. Mesela, başkaları bir günde nafilelerle birlikte 40 rekât namaz kılıyorsa, siz “Üzerimde Cenâb-ı Hakk’ın bunca nimeti olduğuna göre ben niye 80 rekât namaz kılmayayım” demeli, sübjektif mükellefiyetin enginliklerine açılmalısınız.

Burada istidradi olarak, bana çok önemli gelen bir hatıramı arz edeyim. Merhum validemin yanına ancak ara sıra uğrayabiliyordum. Bana bir defasında şöyle demişti: “Hacı Efendi, ben Büyük Cevşen’i her gün baştan sona kadar okuyorum, acaba okumamı tavsiye edeceğin başka bir şey var mı?” İşte bu, “hel min mezid” ufkunun bir sesi ve soluğudur. Evet, Allah’ın lütfuna mazhar olan bir insan, o lütuf ölçüsünde Cenâb-ı Hakk’a teveccühte bulunmalıdır.

Âişe Validemiz Allah Resûlü’nün (aleyhissalâtü vesselâm) ibadetini anlatırken, mübarek ayakları şişinceye kadar O’nun namaz kıldığını söylüyor. Buseyrî de bu durumu kasidesinde şöyle ifade eder:

ظَلَمْتُ سُنَّةَ مَنْ أَحْيَا الظَّلَامَ إِلَى - أَنِ اشْتَكَتْ قَدَماهُ الضُّرَّ مِنْ وَرَمٍ

Hz. Aişe Validemiz gördüğü bu tablo karşısında, Allah Resûlü’ne: “Ya Resûlallah! Cenâb-ı Hak, geçmiş ve gelecek günahlarını affettiği halde, neden bu kadar kendine eziyet ediyorsun?” dediğinde İnsanlığın İftihar Tablosu, ona şu cevabı vermişti:

أفَلاَ أكُونُ عَبْداً شَكُوراًRabbimin bunca nimetleri karşısında ben de o ölçüde Ona şükreden bir kul olmayayım mı? (Buhârî, teheccüd 16).

Esasen burada kulluk şuuru adına çok önemli bir mesaj verilmektedir: Her bir kul, Cenâb-ı Hakk’ın kendisine bahşettiği ihsan ve lütuflar ölçüsünde şükür ve minnetle O’na hamd ü senada bulunmakla mükelleftir. Bundan dolayı sahip olunan ilmî mazhariyetler ölçüsünde bir amel ortaya konmalıdır.

İsterseniz bu noktada, Kant’ın “Saf Aklın Kritiği” isimli eserinde ele aldığı mülahazayı hatırlayabilirsiniz. Kant bu eserinde, nazarî akılla Allah’ın bilinemeyeceğini, Allah bilgisine yani marifet ufkuna ancak amel ile ulaşılabileceğini ifade eder. İşte bu gerçekleştirilebildiği, yani ilim amele dönüştürülebildiği takdirde insanın içinde derinlemesine bir marifet-i ilahi ve bunun neticesinde engin bir muhabbet-i ilahi oluşacaktır. Öyle ki, o, Zat-ı Ulûhiyet’i hatırladığı an, burnunun kemikleri sızlayacak, sonra da derin bir aşk u iştiyak içinde “likân (vuslatın) Allah’ım, likân (vuslatın)” deyip şu dünya kasvetinden sıyrılacağı, Allah’a mülaki olacağı anı can u gönülden arzulamaya başlayacaktır.

Hz. Pir, ubûdiyetin gayesi olarak iman-ı billâhı gösteriyor; sonra marifetullah, sonra muhabbetullah ve sonra da Cenâb-ı Hak tarafından ekstradan ihsan edilen zevk-i ruhaniye işaret ediyor. İşte böyle bir zevk-i ruhani hâsıl olduğunda, bütün güzellikler cilve-i cemalinin gölgesinin gölgesinin gölgesi… olan Zat-ı Uluhiyet’i görme iştiyakı da herhalde içimizde bir çağlayan halinde kendini hissettirecektir. Eğer iç dünyamızda böyle bir aşk u iştiyak duymuyorsak o zaman, bu süreci henüz tamamlamamış ve hâlâ koridorda dolaşıyoruz demektir. Bu sözlerimle kimseyi ümitsizliğe düşürmek ve ye’se sokmak istemem; fakat yürüdüğümüz güzergâhın hakkının bu olduğunun da bilinmesi gerekir. Bu açıdan bir kez daha ifade edelim ki, nazarîyi ne kadar derinleştirirseniz derinleştirin eğer amelîye sıçramıyorsanız olduğunuz yerde kalırsınız. Amelîye gelir ancak amelde derinleşerek marifete sıçramazsanız yine olduğunuz yerde kalır, şekil ve suretten öteye geçemezsiniz. Öyle ki, ibadet ü taatı sadece aradan çıkarma nevinden yerine getirir, yatıp kalkar, fakat marifetullaha ulaşamaz, muhabbetullahı duyamaz ve zevk-i ruhaniye eremezsiniz.

Kur’ân-ı Kerim, elde ettiği bilgileri hayatına yansıtmayan kişileri “sırtlarında yük taşıyan merkebe” (Cuma Sûresi, 62/5) benzetmektedir. Bu duruma düşmemek için insan bu meselede dikkatli ve gayretli olmalıdır. Evet, insan bildiği şeyleri, pratiğe döküp ferdî ve içtimaî hayatta kullanmadığı zaman, o bilgi, sahibi için taşınmaz bir yük hâline gelir. Bu, aynı zamanda faydasız ve semeresiz ilim kategorisi içinde değerlendirilecek bir bilgi yığını demektir. İşte bu noktada Peygamber Efendimiz’in (sallallâhu aleyhi ve sellem) sadece nazarîde kalan ilimden Allah'a sığınarak “Allahım! Fayda vermeyen ilimden sana sığınırım.” diye dua etmesi, bu meselede duaya sarılarak bilginin amele dönüşmesinde duanın gücünden de istifade etmemiz açısından bizlere örnek teşkil etmektedir.

Bu mevzuda, ferdî okumalar, düşünmeler, araştırmalar, eşya ve hadiseleri hallaç etmeler, insan, kâinat ve Allah münasebetini tekrar ber tekrar gözden geçirmeler güzel ve faydalı faaliyetler olsa da, mülahaza ve düşünceleri hep bu istikamette olan âlî bir heyetin hazırladığı elverişli bir ortam ve uygun bir atmosferde bulunmanın insana kazandırdığı mazhariyetler çok daha farklıdır. Böyle bir atmosfere giren insan heyetteki diğer fertlerle baş başa verecek ve ayrı bir insibağla farklı ufuklara açılacaktır. Çünkü Cenâb-ı Hak, Fetih Sûresi’nde:

يَدُ اللهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْAllah’ın (inayet, kudret, riayet, kilaet, vekâlet, necat, fevz ve hıfz) eli onların ellerinin üzerindedir. (Fetih Suresi, 48/10)

buyururken; Allah Resûlü de:

يَدُ اللَّهِ مَعَ الْجَمَاعَةِAllah’ın inayet ve kilâeti cemaatle beraberdir. (Tirmizi, Fiten 7)

buyurarak cemaat içinde bulunmanın faziletine dikkat çekmiştir. Başka bir hadislerinde de yalnız kalmanın nasıl bir tehlike oluşturduğuna işaret sadedinde;

فَإِنَّمَا يَأْكُلُ الذِّئْبُ الْقَاصِيَةَ

ifadeleriyle, kolektif şuurun hilafına hareket eden, halkadan ayrılan, heyetle müşterek uygun adım atmayan, onun adımlarına ayaklarını uydurmayan kimseyi kurt yiyeceğini ifade buyurmaktadır. Bundan dolayı, ne yapıp edip mutlaka heyet içinde olmaya çalışmalı, birbirimize destek olmalı ve münferit hareket etmekten kaçınmalıyız.

Ancak bu noktada dikkat edilmesi gereken önemli bir husus, meclislerimizi lağviyat ve lehviyattan uzak tutmak ve saniyesini dahi zayi etmeksizin oraları ilim ve marifette derinleşme adına değerlendirmektir. Maalesef bu mevzuda gerekli hassasiyeti gösterdiğimiz söylenemez. Evet, ne yazık ki, din, iman, hizmet adına bir araya geldiğimiz meclislerimizde bile, dünyevî ve uhrevî hayatımız hesabına hiçbir faydası olmayan gereksiz meseleleri konuşabiliyor, insanı gaflete sürükleyecek şen şakrak ve laubalice tavırlara girebiliyoruz. Bence inanan bir gönül, bunlara meydan vermeyecek şekilde hayatını bir tekke ve zaviye disiplini içinde geçirmeye çalışmalıdır. Sahih bir hadis-i şerifte, İnsanlığın İftihar Tablosu’nun hayatında üç defa kahkaha ile güldüğü ifade edilir. (Buhârî, tefsîru sûre (39) 2; Müslim, îmân 308-310) Bildiğiniz üzere, O’nun mübarek çehresinden tebessüm hiç eksik olmuyordu; fakat O, ciddiyetinden de asla taviz vermiyordu. Evet, O’nun (aleyhissalâtü vesselâm) öyle bir duruşu vardı ki, her an Cenâb-ı Hakk’ın huzurunda olduğu bütün varlığına aksediyordu ve O görüldüğünde haliyle, tavırlarıyla, hatta bakışlarının derinlikleriyle hep Allah’ı hatırlatıyordu.

Sözün özü, ilim adına gerekli donanımı elde edebilmek ve sonra onu hayatımıza hayat kılabilmek için meclislerimizi, oturup kalktığımız ve bir araya geldiğimiz yerleri kalb ve ruh ufkumuzu ihya adına rantabl bir şekilde değerlendirmeye çalışmalıyız. Evet, hiçbir yere toslamadan, sağa sola çarpmadan, yanlış yollara sapmadan, patikalara kaymadan dosdoğru yürüyebilmek için duygu, düşünce, his, muhavere ve müzakerelerimizin hepsi dosdoğru olmalı, kalb ve ruh ufkunda derinleşme ve zenginleşmemize matuf bulunmalıdır.



Bilginin amele dönüşmesi

Mefkûre Yolculuğu (Kırık Testi 13)



Günümüzde pek çok hakla beraber, komşuluk hakkının da ihmal edildiği görülmektedir. İslam’a göre komşuluk hakkına riayetin önemi nedir? Sağlıklı bir toplumun oluşumunda bu hakka riayetin sağlayacağı faydalar nelerdir?

Kur’ân ve Sünnet’te, anne babaya iyi davranma, akrabalara karşı sıla-i rahimde bulunma, yetimlere sahip çıkma gibi mevzuların yanı başında hassasiyetle üzerinde durulan diğer bir mesele de, komşuluk haklarını gözetmedir. Bununla ilgili Cenâb-ı Hak, Nisâ Sûre-i Celilesi’nde şöyle buyurmaktadır:

وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ مَنْ كَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا



Komşuluk hakkı
Tahmini okuma süresi: 1 dk.
458 defa okundu.

Bölüm içi arama

Komşuluk hakkı Tahmini okuma süresi: 1 dk.458 defa okundu.

Bölüm içi arama

Komşuluk hakkı
Tahmini okuma süresi: 1 dk.
458 defa okundu.